یک تدریس موفق چگونه انجام می شود؟قسمت۶

یک تدریس موفق چگونه انجام می شود؟قسمت ششم

بیست نکته مهم

در پایان این رساله قصد داریم، مسائل مهمی که در اینجا آورده ایم به همراه نکات مهم دیگری که می تواند معلم را، در بهتر انجام دادن وظیفه تدریسش به او کمک کند، در غالب بیست نکته به صورت کوتاه و مختصر بیاوریم؛ این نکات، مسائلی هستند که اگر معلم آنها را به کار بگیرد، تدریسی ایده آل خواهد داشت.

۱) وضو داشتن قبل از تدریس، از اموری است که باید به آن توجه داشت؛ زیرا که وضو نور است و با طهارت اقدام به تدریس کردن تأثیر بیشتری خواهد داشت.

۲) مرتب بودن ظاهر لباس، از جمله اموری است که باید رعایت شود؛ زیرا توجه شنونده به گوینده است، و در صورت نامرتب بودن، تمرکز مخاطبان به هم می خورد و میزان موفقیت را کاهش می دهد.

۳) لباس و بدن، نباید بوی نامطلوب داشته باشد؛ زیرا ممکن است در پایان درس، شنوندگان در رابطه با درس سؤال و اشکال داشته باشند که به او مراجعه کنند و بوی نامطلوب، ممکن است تأثیر مثبت صحبت های او را از بین ببرد.

۴) دعا خواندن قبل از ایراد درس، در بالا بردن میزان موفقیت، بسیار مؤثر است؛ دعاهایی در همین زمینه، در کتاب منیه المرید آمده است که علاقه مندان می توانند به آن مراجعه نمایند.

۵) توکل کردن بر خداوند و درخواست از او، که اولاً، حق را بر زبان او جاری می کند؛ ثانیاً از لغزش، چه در القای مطالب و چه در گفتار و سخن مصون بماند، لازم است.

۶) معلم، باید اعتماد به نفس داشته باشد، تا دچار تزلزل نشود؛ افرادی که در تدریس تازه کار هستند؛ اما به قدر نیاز، تحصیلات علمی و اطلاعات دینی داشته باشند، نباید به خاطر نداشتن تجربه، کناره گیری کنند و به علت خوف و هراس، خود را از پیشروی محروم سازند. امام علی(علیه السلام) می فرمایند:«إِذا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فیهِ فَإِنَّ شِدَّهَ تَوْقیهِ أَعْظَمُ مِمّا تُخافُ مِنه» اگر از چیزی می ترسی، خود را در آن بیفکن، که شدت پرهیزت بزرگتر از آن چیزی است که از آن خوف داری.

۷) خصیصه ای که معلم باید داشته باشد، داشتن روحیه انصاف است؛ این ویژگی سبب می شود که اولا،ً بر روی حرف مخالفین نظر خود، کاملاً بیندیشد و ثانیاً باعث می شود، نکات بحق و صحیحی را که در عقاید مخالفین خود نهفته است، بگیرد.

۸) معلم هرگز نباید نسبت به شاگردانش، نظر تحقیر آمیز داشته باشد؛ تا به این وسیله به شاگردان اجازه عقده گشائی داده شود و شاگرد از لحاظ روحی سرخورده نشوند.

۹) از وظایف خاص معلم، این است که هیچ وقت بدون مطالعه تدریس نکند.

یکی از دوستان شهید آیت الله مطهری، تعریف می کند که یکبار استاد مطهری را برای سخنرانی دعوت کردند و ایشان با تواضع و صراحت تمام گفت: آمادگی لازم جهت این سخنرانی را نیافته ام، من برای هر سخنرانی، حداقل ۲۰ ساعت مطالعه لازم دارم.

۱۰) معلم وقتی می خواهد مطالبی را در جلسه تدریس عرضه کند، باید سعی کند با زبان و بیانی عرضه کند که قابل فهم و جذاب باشد؛ البته به زبان، آن قدر نباید اهمیت داد که به معنا صدمه وارد کند.

۱۱) معلم، باید از جنبه علمی بسیار قوی باشد؛ اما اگر احیاناً در نکته ای اشتباه کند و یکی از شاگردانش یادآور شود، آن را بپزیرد و بر اشتباه خود پافشاری نکند و مطلب خود را به زور تحمیل نکند.

۱۲) در کلاس درس، از اشکال و سؤال شاگرد باید استقبال کرد؛ هیچ وقت نباید به خاطر هیمنه و غلبه استاد بر شاگرد، جلوی اشکال و سؤال را گرفته، یا آن را متوقف کرد؛ بلکه به عکس باید پا به پای شاگرد جلو رفت.

۱۳) معلم، باید ویژگی ها و خصوصیات شاگردانش را در نظر داشته باشد و بداند آنها در چه سطح از توانایی و دانش قرار دارند که به وسیله ارزشیابی رفتار ورودی، از این خصوصیات می تواند آگاهی پیدا کند.

۱۴) معلم برای اینکه بتواند فعالیت های آموزشی خود را سازماندهی کند، باید یکی از الگوهای پنج گانه ای که توضیح آن گذشت را انتخاب کند و باید در تمامی فرایند تدریس، بر اساس آن الگو تدریس کند.

۱۵) معلم می تواند برای اجرای تدریسش، یکی از روش های متداول تدریس را انتخاب کند؛ البته او می تواند در صورت توانایی، مخلوطی از چند روش تدریس را برای پیشبرد اهدافش، به کار بگیرد.

۱۶) معلم باید قبل از تدریس، هدف یا اهداف آموزشی خود را معین کند؛ به این صورت که در برنامه ریزی خود، این را لحاظ کند که قصد دارد شاگرد را در حیطه شناختی ارتقاء دهد، یا عاطفی یا روانی- حرکتی و یا در چند حیطه به طور هم زمان، قصد ارتقاء شاگرد را دارد.

۱۷) معلم باید در ضمن تدریس، تمامی مهارت ها را به کار بگیرد، تا در حین تدریس با مشکلی برخورد نکند؛ مهم ترین مهارت در این قسمت، مهارت برقراری انضباط در کلاس است، که معلم باید با استفاده از وقار و شخصیت خود، شاگردان را تحت تأثیر خود قرار دهد؛ البته این به معنی خشک بودن و خشن بودن در تدریس نیست.

۱۸) معلم بهتر است در طی یک سال تحصیلی، چند بار از شاگردان امتحان بگیرد؛ تا از میزان یادگیری آنان، مطلع شود و در صورت اشکال، بتواند با تغییر در نحوه تدریس خود، آنها را برطرف کند.

۱۹) معلم باید به هنگام پایان یافتن درس، با بیان و گفتاری که از پایان یافتن درس حکایت می کند، ختم جلسه را اعلام کند؛ البته بهتر است که در پایان درس، نکات مهمی که تدریس شده است به صورت مختصر، بازگو شود.

۲۰) بهتر است معلم، جلسه درس را- همانگونه که با دعا آغاز کرد- با دعا نیز پایان دهد؛ در حدیث آمده است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آنگاه که از گفتگو با یاران خود فراغت می یافت، و قصد داشت از جای خویش برخیزد، می فرمودند: «أَللّهُمَّ اغْفِرْ لَنا ما أَخْطَأْنا وَ ما تَعَمَّدْنا وَ ما أَسْرَرْنا وَ ما أَنْتَ أَعْلَنّا أَنْتَ الْمُقَدِّمُ وَ أَنْتَ الْمُؤَخِّرُ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ»

منبع : موسسه قرآنی تسنیم لنجان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یک عنوان را درج کنید * Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.