روشهای انتقال مفاهیم دینی شماره۶

روشهای انتقال مفاهیم دینی شماره۶

روش سیزدهم: شیوه های علاقمند کردن مخاطب به اهل بیت علیهم السلام.

پیامبر اکرم خطاب به سلمان و ابوذر و مقداد می فرماید: «إن موده اهل بیتی مقروضه واجبه علی کل مؤمن و مومنه» (بحار ، ج ۲۲، ص ۳۱۵)

امام علی علیه السلام می فرمایند: «علیکم بحب آل نبیکم فإنه حق الله علیکم»(غررالحکم، حدیث ۶۱۶۹)

در جای دیگر پیامبر اسلام می فرمایند: ای مردم با دوستی ما اهل بیت همراه شوید همانا هر کس خداوند را با دوستی ما ملاقات کند با شفاعت ما داخل بهشت می شود. به خدایی که جان محمد در دست اوست عمل بنده هیچ سودی به حالش نرساند مگر وقتی که همراه با ولایت و معرفت ما باشد. (ارشادالقلوب دیلمی، ج ۲، ص ۲۵۴)

امام رضا علیه السلام می فرماید: «لا یحبنا عبد الا کان معنا یوم القیامه»دوست ندارد ما را بنده ای مگر آنکه روز قیامت با ماست. باز هم در روایت دیگری می فرماید: همانا دوستی ما خاندان گناهان را نابود می کند همان گونه که باد شدید برگها را از درخت می ریزد. (ثواب الاعمال، ص ۲۲۳)

راههای ایجاد محبت اهل بیت علیهم السلام در دل کودکان، نوجوانان جوانان و مردم که ۱۸ راه می باشد:

به دو بخش تقسیم می شود یک بخش راههایی که مربوط به دوران پیش از کودکی است یعنی (نونهالی و هنگام تولد و قبل از تولد) و بخش دوم بعد از دوران کودکی است.

آنچه در ساختن شخصیت یک انسان مؤثر است خیلی پیشتر از مدرسه و جامعه آغاز می شود، و به مسأله تغذیه شیر مادر، روحیات والدین شرایط بارداری انعقاد نطفه و …..هم مربوط می شود و موضوع وراثت نیز در جای خود مهم است در زندگینامه بسیاری از بزرگان دین یا شهیدان اسلام می خوانیم و می شنویم که مادرشان آنان را با وضو شیر می داده اند. پس ۱ـ مراقبت از حالات روحی خود ایام بارداری (اینکه چه صدایی را بشنود ترانه یا آیات قرآن). ۲ـ شرکت در جلسات؛ محمدتقی مجلسی پدر محمدباقر مجلسی صاحب بحارالانوار ، محمدباقر را شیرخوار که بود سرکلاس می برد و برای شاگردانش تدریس می کرد . یک روز شاگردان گفتند چرا این را می آوری اینجا این چه می فهمد فرمود: وقتی ما صحبت می کنیم و آیات و روایات از زبان ما خارج می شود این نفس ما که به بچه می خورد اثر وضعی خود را خواهد داشت. چه کتابهایی را بخواند چه صداها و نوارهایی را بشنود، چه غذایی بخورد، با چه کسانی معاشرت داشته باشد، اینها همه در حالات روحی نوزاد می تواند اثر داشته باشد. پس الف) انتخاب همسر ، ب) انعقاد نطفه و بارداری، ج) عمل به مراسمی چون گفتن اذان و اقامه در گوش، غسل مولود دادن، د) ختنه کردن، ز) تراشیدن موی سر و هم وزن آن طلا و نقره صدقه دادن، و) عقیقه نمودن، ن) پوشش نوزاد با لباس سفید. وقتی امام حسن را حضرت زهرا بدنیا آورد پارچه زردی پیچیدند دادند به پیغمبر پیامبر سریع فرمود بروید لباس سفید به نوزاد بپوشانید. هـ) تبریک و دعا گفتن: امام صادق به مردی که فرزند پسری آورده بود فرمود مبارکباد و خداوند او را حفظ کند. امام سجاد فرمود هنگامی که امام حسین متولد شد پیامبر در گوش او اذان گفت. «أذّن فی أذن الحسین (ع)» اثر روحی در وجود انسان دارد.

پیامبر فرمودند: «من ساء خلقه فأذنوا فی اذنه»کسی که اخلاقش بد است در گوشش اذان بگویید.

یکی از اساتید می گفت: یک روز یک مرد صائبی پیش من آمد و گفت اسلام را به من بیاموز. من انگیزه اسلام خواهی او را پرسیدم گفت: در کودکی هر گاه از محله مسلمانان می گذشتم و صدای اذان را می شنیدم احساس خوبی داشتم این امر باعث شد درباره اسلام تحقیق کنم من از او خواستم مادرش را نزد من بیاورد از مادرش پرسیدم آیا او در کودکی فرزندش کاری انجام داده که سرانجامش چنین بشود فکر کرد و گفت همسایه ما مردی روحانی بود وقتی بچه ام متولد شد نزد ما آمد و بچه را در دامن خود نشاند و در گوش راست و چپ او چیزی خواند که نفهمیدم چه بود؟ من گفتم این همان اذان و اقامه است که در اسلام آمده است. و در بدو تولد به کودکان در گوش راست و چپ آنها خوانده می شود. این اثر مهم روحی را در وجود افراد می گذارد.

راههای ایجاد محبت:

۱. مراقبت های قبل از تولد؛

۲. پیوند با آب فرات و خاک کربلا؛ اینکه کام بچه ها را با آب فرات یا خاک کربلا برداریم باعث ایجاد علاقه و محبت به اهل بیت علیه السلام می شود. امام صادق می فرماید «ما اظن احد یحنک بماء الفرات إلا احبنا اهل بیت» گمان نمی کنم که کسی با آب فرات کام نوزاد را بردارد مگر آنکه ما خاندان را دوست بدارد. (بحار، ج ۹۷، ص ۲۲۸). امام صادق در این زمینه می فرماید: «حنکوا اولادکم بتربه الحسین علیه السلام فإنها امان»(وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۱۰) فرزندان خود را با تربت حسین علیه السلام کام برگیرید چرا که مایه ایمنی است. تربت سیدالشهدا در هر شرایطی اثر خاص خود را دارد همانطور که خوردن خاک حرام است بجز مقداری از تربت سیدالشهدا علیه السلام لاجل الشفاء. برای درمان و اثرات مثبت.

۳. استفاده از علاقه به محبوبیت؛ طرح این مسأله که ائمه علیه السلام دوستدارانشان را دوست دارند، ایجاد محبت می کند. امام باقر (ع): «من احبنا فهو منا اهل البیت» هر که ما را دوست بدارد از ما خاندان است. مردم اهل بیت علیه السلام دوستداران خودشان را دوست دارند. (تفسیر عیاشی، ج ۲، ص ۲۳۱). امام صادق می فرماید هر کس دوستدار ما خاندان عصمت و طهارت باشد به همسرش بیشتر اظهار دوستی می کند. «کل من اشتدّ لنا حب اشتد للنساء حب»

۴. توجه به عنایت اهل بیت علیه السلام به شیعه؛ امام صادق علیه السلام می فرماید: «اذا کان یوم القیامه جعله الله حساب شیعتنا علینا» چون روز قیامت فرا رسد خداوند حسابرسی شیعیان ما را بر عهده ما می گذارد. (بحار، ج ۷، ص ۲۰۳) بیان نکته هایی در این زمینه که اهل بیت نسبت به شیعه ها توجه خاصی دارند شیعه ها را نسبت به اهل بیت محبوب تر می کند. ما شیعه هایمان را فراموش نمی کنیم ما به شما علاقه داریم گفتن این جملات به مردم محبت امام زمان را در دل شیعه ها می اندازد.

۵. بیان فضیلت حب آل پیامبر است؛ امام صادق (ع): «الا ومن مات علی حب آل محمد (ص) مات شهیداً» بیان روایاتی در این زمینه هر کس با محبت آل محمد بمیرد شهید مرده است. حب اهل بیت هدیه الهی است. پیامبر فرمود: هر که حسن و حسین را دوست بدارد مرا دوست می دارد و هر که با آنان دشمنی کند با من دشمنی کرده است. «هما سیدا شباب اهل الجنه و هما ریحانتی»آن دو حسن و حسین آقای جوانان بهشت و ریحانه من هستند.

۶. طرح نیازمندی و بهره مندی از این محبت؛ معمولاً انسان مجذوب کسی می شود که گره ای از کار او بگشاید و بهره ای به او برساند. پیامبر (ص) فرمود حب من و محبت اهل بیت من در هفت جا سود می بخشد هفت جایی که حول و هراس آنها عظیم است، هنگام مرگ در قبر ، هنگام برخواستن از قبر، هنگام تحویل نامه اعمال، هنگام حساب و بررسی اعمال، هنگام سنجش عملها و هنگام عبور از صراط. (میزان الحکمه ، ج ۲، ص ۲۳۷)

۷. ارزش جلوه دادن محبت اهل بیت (ع)؛ طرف می گوید من شعر نمی گویم مگر برای اهل بیت. تابلوی نقاشی نمی کشم مگر برای اهل بیت.

دختر ابوالأسود دوئلی وقتی فهمید که خلیفه عسل را فرستاده تا محبت اهل بیت علیه السلام را از دل بیرون کند آنچه را خورده بود پس آورد. نخواست با خوردن عسل مهر آل علی را از دست بدهد. ابوالأسود دوئلی فی المیزان.

۸. تعظیم و تکریم و تعریف؛ از امام صادق علیه السلام درباره حضرت قائم (عج) پرسیدند که آیا او متولد شده است؟ حضرت فرمود: نه، ولی اگر من او را دریابم در طول حیاتم خدمتگزار او خواهم بود. (بحار، ج ۵۱، ص ۱۴۸) در احادیث مکرر آمده است که هنگام شنیدن نام محمد (ص) بر او درود بفرستید و خود امامان نیز اینگونه عمل می کردند و با شوق و احترام اهل بیت را یاد می کردند.

مثال: دیدن عکس امام خمینی (ره) در حال بوسیدن حرم و ضریح ایجاد محبت به صاحب حرم می کند.

ذکر این نکته که علامه طباطبایی روزه خود را با بوسه زدن بر ضریح حضرت معصومه (س) افطار می کرد

امام خمینی وقتی در قم بودند پیوسته هر غروب حضرت معصومه (س) را زیارت می کرد.

آیت الله بروجردی به آستانه حضرت معصومه سفارش کرده بود که اسم مرا جزو خدام افتخاری حضرت معصومه بنویسید.

به شیخ انصاری (ره) گفتند آستانه درب ابوالفضل علیه السلام را ببوس تا مردم نگاه شما کنند و ادای احترام بیشتری کنند. گفت: بخاطر اینکه جای پای زوار اوست می بوسم نه اینکه درب را ببوسم که مردم ادای احترام بیشتری کنند.

بخش هایی از وصیت نامه مرحوم امام: ما مفتخریم که باقرالعلوم از ماست ما مفتخریم که صحیفه سجادیه و صحیفه فاطمیه از ماست. ما مفتخریم که ائمه دوازده گانه از مایند.

۹. برپایی مراسم و تعظیم شعائر؛ مراسم عاشورا و ایام محرم نیمه شعبان، بزرگداشت عید غدیر ، محبت امیرالمؤمنین و اهل بیت را به همراه دارد.

۱۰. استفاده از حس کمال جویی؛ مردم به کمال و جمال گرایش دارند و بخصوص بین جوانان کمال جویی از ویژگی های آنهاست و جوانان به انسانهای بزرگ گرایش دارند. و با حسی آرمان گرایی خودشان شخصی را که دوست دارند در ذهن خودشان از او قهرمان می سازند و به شدت به او علاقه دارند لذا طرح شجاعت های اهل بیت و امیرالمؤمنین و معجزات اهل بیت (علیهم السلام) کرامات و شفا دادن های آنها رفع مشکلات و مقام شفاعتشان در نزد خداوند متعال این باعث محبت آنها به اهل بیت می شود. طبیعی است که ما از هر کس محبت ببینیم و از هر کس احسان و نیکی ببینیم به او محبت پیدا می کنیم. «الانسان عبید الاحسان» در زیارت جامعه کبیره می خوانیم به سبب موالات و دوستی با شما خداوند نشانه های دینمان را به ما آموخت و آنچه از دنیایمان تباه شده بود اصلاح کرد. به سبب موالات شما سخن تمام شد و نعمت عظمت یافت. دغدغه ها به همدلی گرایید با موالات شما طاعت واجب الهی قبول می شود. مرحوم امام خمینی (ره) از این روش برای علاقمند کردن مردم ایران به اهل بیت و نظام مقدس دینی فراوان بهره گرفت. جملاتی که از ایشان هست: دین ما و انقلاب ما و پیروزی و ملت ما همه مدیون اباعبدالله الحسین و عاشوراست. محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است. اگر قیام سیدالشهدا نبود امروز ما هم نمی توانستیم پیروز شویم. شهادت سیدالشهدا مکتب را زنده کرد. انقلاب اسلامی ایران پرتویی از عاشورا و انقلاب عظیم الهی آن است.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «لولاهم ما عرف الله عزوجل»(بحار ، ج ۲، ص ۳۱)

۱۱. ذکر فضایل و فرهنگ و تعالیم اهل بیت (ع)؛ در غرب درباره شخصیت ها و چهره های ملی کتاب و مقاله و فیلم و …می سازند تا چهره شخص را به عنوان الگو در ذهن و دل ملتشان جا بدهند

اگر مردم شخصیت و فضیلت و فکر و فرهنگ امامان و اهل بیت را بشناسند به سخنان آنان علاقه پیدا می کنند امام رضا علیه السلام می فرماید: «ان الناس لو علموا محاسن کلامنا لأتبعونا»(کافی، ج ۱، ص ۱۹۳)

مردم اگر خوبی های حرفها و تعالیم ما را بشناسند از ما پیروی می کنند. ترویج و چاپ احادیث اهل بیت به اشکال مختلف؛ نام خیابانها را به اسم اهل بیت علیه السلام گذاشتن، مسابقات حفظ حدیث گذاشتن، معرفی کودکان اهل بیت و جاذبه های رفتاری آنان مؤثر است. انتخاب شعرهای ناب.

۱۲. گره زدن خوشی های مردم به حیات ائمه (ع)؛ اگر قرار شد هدیه ای به کسی بدهیم در رابطه با ائمه باشد مثلا این هدیه که الان می دهم به خاطر تولد امام رضا علیه السلام است، بخاطر تولد فاطمه زهرا (س) است. پیامبر می فرماید: «الهدیه تورث الموده»هدیه محبت به همراه می آورد. (بحار، ج ۷۴، ص۱۶۶)

اگر آدم از چیزی خوشش بیایید علاقه به آن پیدا می کند. مسیحی ها ازدواج هایشان در کلیسا است و فوق العاده محبت خدا و حضرت مسیح را بینش خودشان ودر دل جوان هایشان ایجاد می کنند. مسجد باید جای زیبا و خوشی باشد نه اینکه کسی در عمرش به مسجد نیامده مگر اینکه پدرش فوت کرده باشد. ناخوش ترین ایام عمرش را به مسجد گره می زنیم.

۱۳. پرهیز از عوامل محبت زدا؛ در کنار برنامه های محبت آفرین از کارهای نفرت آفرین باید پرهیز کرد. اگر مجالس حسینی علیه السلام ملال آور و خسته کننده باشد بجای اینکه محبت بیاورد محبت را از بین می برد. بلند بودن بلندگوهای مساجد، اگر کارهای مذهبی را به صورت تحمیلی و اجباری درآوریم محبت را از بین می برد.

۱۴. ایجاد فضای روحی و معنوی؛ گاهی توفیق اجباری موجب جذب اختیاری فرد می شود مثلا با چند نفر می رویم جایی نماز جماعت و دعای کمیل شما کار دارید می خواهی بروی دوستت می گوید کمی بمان بعد می رویم. کمی می نشینیم وقتی دعا که تمام شد می گوییم چه خوب شد ماندیم حال آمدیم روحمان شاد شد. گاهی توفیقات اجباری جلب اختیاری به همراه دارد. بچه ها را در فضاهای خاص روحی و معنوی قرار دادن موجب محبت اهل بیت می شود. اردوهای فرهنگی و زیارتی و دیدار حرمها و زیارتگاههای محل قال رسول الله (ص): «الزیاره تنبت الموده» (بحار ج ۷۱، ص ۳۵۵) زیارت و دیدار مودت و دوستی به بار می آورد. لذا امام صادق علیه السلام درباره مجالسی که یاد امام و عزای اهل بیت در آن تشکیل می شود می فرماید: این مجالس را دوست می دارم پس امر و فکر ما را زنده بدارید و در جای دیگر می فرماید: هر کس نتواند با ما صله و پیوند داشته باشد با دوستان صالح ما پیوند داشته باشد. (ثواب الاعمال، ص ۱۲۴)

۱۵. معرفی کتاب و نگارش مقاله و شعر؛ مثلاً نامه ای به شهید هم محل خود بنویسید. کتابی که برای مسابقه می گذاریم در رابطه با اهل بیت باشد. موضوعی که برای مقاله نویسی و شعر و قصه و نقاشی هست سوژه اهل بیتی داشته باشد. درخواست خاطره نویسی از زیارت اهل بیت.

۱۶. قصه های دلدادگان به ائمه (ع)؛ نقل قصه ها و سرگذشت کسانی که شیفته این خاندان بودند متوکل به ابن سکیت (معروف بود به ابن السکوت) گفت: این دو پسران من معتز و معید را بیشتر دوست داری یا حسن و حسین علیه السلام را؟ گفت: «والله إن قنبرا غلام علیٍ خیرُ منکَ و من ابنتیک» بخدا قسم قنبر غلام علی از تو و دو پسرانت بهتر است و این یک نوع فریاد بود. متوکل دستور داد زبانش را از پشت سرش کشیدند. و باز روی حرفش بود اینگونه شیفته اهل بیت بود. زمان متوکل کسی می خواست برود زیارت امام حسین علیه السلام می گفتند کسی می تواند برود که یک چشمش را دربیاوریم مردم به صف می ایستادند بخاطر اینکه زیارت قبر امام حسین نصیبشان شود.

نادر شاه وقتی شهرهای مختلفی را گرفت و رفت نجف وقتی خواست وارد حرم امیرالمؤمنین بشود دید یک کوری ایستاده پولی داد این کور تعجب کرد گفت این کیست آمده زیارت امیرالمؤمنین من ۲۰ سال اینجا ایستاده ام هیچ کس اینقدر پول یکجا به من نداده معلوم می شود آدم مهمی است گفتند که این نادر شاه است تا گفت من ۲۰ سال اینجا ایستادم نادر شاه گفت تو ۲۰ سال اینجا هستی هنوز چشمت را نگرفتی من می روم داخل حرم و میام اگر چشمت را از امیرالمؤمنین نگرفته باشی دستور می دهم سرت را از تنت جدا کنند. نادر شاهی که هزار چشم دار را کشته بود تا به آنجا رسیده بود کشتن یک آدم بی چشم برایش مهم نبود وقتی رفت داخل حرم کور گفت: یا امیرالمؤمنین اگر چشمم را ندهی کارم تمام است برگشت دید امیرالمؤمنین چشمانش را داده است.

۱۷. تشکیل هیئت محله؛ راه اندازی دسته عزاداری خاص، آراستن مسجد و حسینیه و تکیه، برنامه های ایستگاههای صلواتی.

نکته: محبت با تمام اهمیتی که دارد اگر به صورت درست و دقیق آموزش داده نشود و بیان نشود موجب نوعی غرور و غفلت و افراط می شود و نتیجه معکوس می دهد در نتیجه باید دو کار بکنیم تا نتیجه معکوس ندهد:

الف) پیوند محبت با عمل: امام علی علیه السلام می فرماید هر که ما را دوست بدارد باید مثل ما عمل کند «من احبنا فلیعمل بعملنا» باید به مردم آموزش بدهیم که نگرش اندیشه فکر و دیدشان به اهل بیت یک دید استفاده ای باشد کل مردم در جامعه دینی ما نگرش و دیدشان نسبت به اهل بیت دو نوع است: یکدسته نگاه می کنند به امام صادق و امام علی علیه السلام که وقتی سر دو راهی قرار می گیرند وقتی در زندگی شان متحیر می شوند وقتی انتخاب راه مسیر می خواهند بکنند بروند سراغ امام صادق علیه السلام ببینند امام صادق کدام راه را پیشنهاد می کنند این را بگیرند و طی کنند این دسته از مردم نگرش و دیدشان نسبت به اهل بیت علیه السلام دید استفاده ای است امام را می خواهد که وقتی در زندگی اش می ماند از او کمک بگیرد از او الگو بگیرد به امام صادق علیه السلام خبر دادند که فلانی به شما فحش داده، امام برخاستند وضو گرفتند دو رکعت نماز خواندند فرمودند خدایا من از او گذشتم تو رحیم تر هستی تو هم از او بگذر. این نگرش و دید نسبت به الگوها را نگرش استفاده ای گویند. نگرش بسیاری از مردم استفاده ای نیست بلکه مثل نگرش و دید به اشیاء عتیقه است روایت هست کافر هم اگر برای امام حسین گریه کند در قیامت به اندازه همین عشق و علاقه نسبت به امام به او اجر داده می شود. حتی کسی که نتواند برای امام حسین گریه کند خود را شبیه به گریه کنندگان به امام هم دربیاورد به همین اندازه اظهار محبت و علاقه اجر می برد. این همه اظهار علاقه و محبت به امام می کند شب عاشورا تا نیمه شب عزاداری می کند گریه می کند که امام شهید شده اما صبح عاشورا نماز صبح نمی خواند کجای کار مشکل دارد؟ مگر امام حسین برای غیر از نماز شهید شد بخصوص امر فرمود که ظهر عاشورا نماز جماعت خوانده شود این حرکتش پیام داشته باشد که دین خدا بماند چه تناسبی بین دین خدا و نماز است؟ «ان الصلاه عمود الدین» با نماز دین خدا بماند. گفت من می روم که دین خدا بماند من می روم که صدای خدا بماند. این نگرش و اندیشه و فکر و دید افراد نسبتها به الگوها را نشان می دهد. محبت مردم با اهل بیت را با عمل پیوند بزنیم والا محبت خطرناک می شود.

ب) پرهیز از غلو؛ محبت زیادی باید مواظب باشیم به غلو کشیده نشویم که به هلاکت می انجامد امام علی علیه السلام می فرماید که درباره من دو گروه به هلاکت افتادند دوستداران غلوکننده و دشمنان کینه توز. «هلک فیّ رجلان محب غال و مبغض قال» (حکمت ۱۱۷ نهج البلاغه) ما باید مرز بین غلو و بیان فضائل اهل بیت را بشناسیم از طرفی می خواهیم فضائلشان را بگوییم از یک طرف باید مواظب باشیم سر از غلو درنیاورد. هیئتی عوض اینکه رو به کعبه نماز بخوانند رو به ضریح امام حسین نماز می خوانند.

(فرزندان را نذر اهل بیت کردن، مثلا بچه ای مریض شده بود نذر امام حسین می کنند که هر ماه محرم مشکی تن این بچه بکنند. خوردن یا خوراندن نذری ها و غذاهای مجالس اهل بیت، تکرار نام ائمه به صورت دسته جمعی، پختن آش و دادن شیرینی در مناسبت های اهل بیت ایجاد محبت می کند. شرکت در اعمال بدنی مثل سینه زنی و زنجیر زنی، صلوات فرستادن بر اهل بیت و یادآوری آنها….)

منبع: استاد اسماعیلی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یک عنوان را درج کنید * Time limit is exhausted. Please reload the CAPTCHA.