مقالات, مقالات قرآنی
انس با قرآن کریم
۱.۱.۱. پاکی درون
با قرآن باید مثل آینه مواجه شد؛ پاکیزه، براق و بی‌زنگار؛ تا قرآن در دل ما منعکس شود. قرآن باید در جان ما انعکاس پیدا کند؛ این همیشه و برای همه نیست؛ برای کسانی است که دلشان را با صفای باطن و نفس پاکیزه کنند؛ با ایمان، با باور و با قبول با قرآن مواجه شوند؛ و الاّ کسانی که دل معاند دارند، بنای بر نشنیدن و نفهمیدن دارند، نوای قرآن، کلام قرآن و پیام قرآن در دل آنها اثری نمی‌کند؛ «ولو انّنا نزّلنا الیهم الملائکه و کلّمهم الموتی و حشرنا علیهم کلّ شیء قبلا ما کانوا لیؤمنوا الاّ أن یشاء الله»؛ اگر برای برخی افراد زمین را به آسمان بدوزی، این دلِ ناباور و زنگار گرفته، نزدیک نمی‌شود و ایمان نمی‌آورد. لذا قرآن را هم می‌خواند، اما به قرآن نزدیک نمی‌شود.[۱]
[۱] . بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان قرآن کریم در تاریخ ۱۴/۰۷/۱۳۸۴
۱.۲.۱. انس با شنیدن آیات
اگر بخواهیم یک ملت شصت میلیونی با قرآن به معنای واقعی کلمه آشنا بشود، مقدماتش همین‌هاست. اول باید قرآن را بشناسد. اول باید بتواند لای قرآن را باز کند. بتواند کلمات قرآن را با گوش خود مأنوس کند.[۱]
اصلاً بهتر این است که همه مردم ما انسشان با قرآن به گونه‌ای باشد که آیات قرآن به گوششان آشنا باشد؛ وقتی آیه‌ای را می‌خوانند، صدر و ذیل و قبل و بعد آیه برایشان آشنا باشد.[۲]
[۱] . بیانات رهبر فرزانه انقلاب در تاریخ ۲۴/۰۹/۱۳۷۵
[۲] . سخنرانی در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن، در ماه مبارک رمضان در تاریخ ۲۷/۱۲/۱۳۷۰
۱.۲.۲. انس با تلاوت مستمر، توجه به ترجمه و تدبّر در مفاهیم
انس با قرآن یعنی قرآن را خواندن و باز خواندن و در مفاهیم قرآنی تدبّر کردن و آنها را فهمیدن. فارسی زبان‌ها می‌توانند از ترجمه قرآن استفاده کنند و کلمات قرآنی را به طور تقریب بفهمند و مضامین آیات قرآن را دریابند و در آنها فکر و تأمل کنند.[۱]
این قرآن یک اقیانوس عظیم است. هر چه بیشتر جلو بروید، تشنه‌تر می‌شوید و علاقه‌مند‌تر می‌شوید و دل شما روشن‌تر می‌شود. در قرآن باید تدبّر کرد. من باز هم از شما جوانان خواهش می‌کنم که با معانی قرآن انس پیدا کنید و ترجمه قرآن را بفهمید. من بارها از جوانان خواسته‌ام و بسیاری هم اقدام کرده‌اند. قرآن را که هر روز تلاوت می‌کنید؛ هر چه که تلاوت می‌کنید ترجمه آن را هم نگاه کنید؛ بگذارید این مفاهیم در ذهن جوان شما حک شود در آن صورت فرصت تدبّر پیدا خواهید کرد.[۲]
شما از هر زبانی که باشید، اگر قرآن را از کسی نیاموخته باشید، وقتی زیاد قرآن را بخوانید، با مفاهیم قرآن به خودی خود انس پیدا می‌کنید.[۳]
توصیه من به شما این است که با مفاهیم قرآن انس پیدا کنید و آنچه را که می‌خواهید در معنایش تأمل کنید.[۴]
[۱] . خطبه‌های نماز جمعه دانشگاه تهران در تاریخ ۱۰/۰۱/۱۳۶۹
[۲] . سخنرانی در مراسم اختتامیه مسابقات حفظ و قرائت قرآن کریم در تاریخ ۰۹/۰۸/۱۳۷۹
[۳] . بیانات رهبر فرزانه انقلاب در تاریخ ۲۴/۰۹/۱۳۷۵
[۴] . بیانات رهبر فرزانه انقلاب در تاریخ ۰۸/۰۹/۱۳۷۹
۱.۲.۳. انس با حفظ قرآن
پس اول باید خوب بخوانید، تلاوت را خوب، صحیح و جامع بخوانید؛ دوم، معانی و مفاهیم قرآنی را بفهمید، و سوم، قرآن را حفظ کنید. حفظ قرآن خیلی مهم است. شما جوان‌ها به این احتیاج دارید و می‌توانید. وقتی شما حافظ قرآن هستید، این تکرار آیات قرآنی و انس دائمی با قرآن، به شما فرصت می‌دهد که در قرآن تدبّر کنید. «تدبّر در قرآن» با همین‌طور خواندن و رد شدن به دست نمی‌آید؛ با یک بار و دوبار خواندن هم حاصل نمی‌شود؛ با تکرار و انس با آیه‌ای از قرآن، امکان تدبّر در آن به دست می‌آید. و چه قدر لطایف در قرآن کریم هست که اینها را جز با تدبّر نمی‌توان فهمید. بنابراین حفظ و فهم معانی قرآن و تلاوت آن لازم است.[۱]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان شرکت‌کننده در بیست و سومین مسابقات بین‌المللی قرآن در تاریخ ۰۴/۰۷/۱۳۸۵
۱.۲.۴. انس به معنای حقیقی مخاطب قرار گرفتن در مقابل خدا
دو سه اشکال در اینجا وجود دارد که اینها را عرض کنیم: یک اشکال این است که ما خیال کنیم تلاوت قرآن و انس با قرآن و رواج قرآن یعنی فقط همین. این، یک اشکال بزرگی است که مبادا ما دچار این بدفهمی و کج‌فهمی بشویم. بنده به این تلاوت‌ها خیلی اعتقاد دارم. قبل‌ها در بعضی از همین جلسات، علّت این اعتقاد را هم عرض کردیم که دیگر تکرار نمی‌خواهم بکنم. و خوانندگان خوبمان و تلاوتگران مسلّط و استاد و وارد را حقیقتاً ارجمند می‌دانم، لیکن همه اینها مقدّمه است؛ مقدمه برای حاکمیت فضای فرهنگی قرآن در ذهن جامعه ما. یعنی شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معنای حقیقیِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبّر کنید و از آن بیاموزید. مرحله بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبّر در آیات قرآن و کلمات قرآنی.[۱]
یک تلاوت این است که انسان مثل یک مستمعی بنشیند پای صحبت خدای متعال. خدای متعال دارد با شما حرف می‌زند. مثل اینکه از یک عزیزی، از یک بزرگی، نامه‌ای به شما رسیده باشد. شما نامه را می‌گیرید می‌خوانید. برای چه می‌خوانید؟ برای اینکه ببینید چه برای شما نوشته. قرآن را این‌جوری بخوانید. این نامه خدای متعال است. امین‌ترین زبان‌ها و دل‌ها این قرآن را از خدای متعال گرفته و به شما رسانده است. ما از آن استفاده کنیم؛ بهره ببریم؛ لذا در روایت هست که سوره را وقتی که می‌خوانید، همت شما این نباشد که به آخر سوره برسید. همت شما این باشد که قرآن را بفهمید؛ ولو حالا به آخر سوره، به وسط سوره، وسط جزء، به وسط حزب نرسید و آن را تمام هم نکنید؛ تأمل و تدبّر کنید. قرآن را این‌گونه بخوانید. اگر کسی با قرآن مأنوس بشود، ار قرآن دل نمی‌کند. اگر ما با قرآن مأنوس بشویم، حقیقتاً از قرآن دل نمی‌کنیم.[۲]
[۱] . بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان قرآن در تاریخ ۲۲/۰۶/۱۳۸۶
[۲] . بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان قرآن در تاریخ ۲۲/۰۶/۱۳۸۶
۱.۲.۵. انس با عمل به دستورات و تمسک از قرآن در زندگی
برادران من! این خواندن و تلاوت قرآن، قدم اول است، قدم آخر نیست. اول، آشنایى و انس با قرآن لازم است. بعد، مفاهیم قرآنى را به صورت سطور قطعى و مجسم برنامه‌ى زندگى در مقابل چشم نگه داشتن، تا ما را به این طرف و آن طرف نکشانند؛ یک روز ما را به سمت کمونیسم بکشانند، یک روز به سمت لیبرالیسم؛ یک روز از سوسیالیسم بگویند، یک روز از سرمایه‌دارى. قرآن را وقتى که یاد گرفتیم و با آن آشنا شدیم، نمى‌توانند ما را به این طرف و آن طرف بکشانند؛ چون خط روشن قرآن ما را هدایت مى‌کند. و آن‌گاه، پیاده کردن این مفاهیم در واقعیت زندگى است.[۱]
من همین‌جا این را عرض بکنم و تذکر بدهم، که اگر ما معتقدیم ـ که معتقدیم ـ که عمل به قرآن، اساس و محور احیاء قرآن است و مسئله به تلاوت و خواندن و اینها ختم نمی‌شود ـ که به آن اعتقاد داریم؛ معتقدیم باید به قرآن عمل کنیم، باید جامعه‌مان را قرآنی کنیم، باید فکرمان را قرآنی کنیم، باید عملمان را قرآنی کنیم، باید قرآن را باور کنیم؛ و وعده قرآن را وعده صدق و حق بدانیم، همین‌طور که خود قرآن می‌فرماید: «و تمّت کلمه ربّک صدقاً و عدلاً لا مبدّل لکلماته»؛ همچنانی که باید تعاملمان با شخص خودمان، با افراد خانواده‌مان، با افراد محیط کارمان، با افراد اجتماعمان، با مسلمین کشورهای دیگر، با قدرت‌ها، با ملت‌ها و همه اینها باید نَفَس و روح قرآنی تنظیم بشود؛ اینها همه‌اش درست است و به آن اعتقاد داریم؛ احیاء قرآن، عمل به قرآن و گرامیداشت قرآن این است؛ … [۲]
هدف ما این است که ملت ما به معنای حقیقی کلمه، قرآنی بشوند. مگر می‌شود ملتی خود را مسلمان بداند، اما قرآنی نباشد؟! قرآنی شدن هم فقط به ظواهر و تلاوت آیات و این چیزهایی که بیشتر چشم را می‌نوازد و مقابل چشم می‌آید، نیست؛ قرآنی شدن به این است که ملت با قرآن آمیخته بشود، به قرآن عمل کند و معرفت قرآنی را به طور کامل به دست بیاورد. ما امروز در دنیای اسلام، این را کم داریم. اسم اسلام، تفاخر به اسلام و ادعای مسلمانی همه‌جا هست، آنچه ما به آن نیاز داریم، آمیخته شدن به معارف قرآن و عمل به قرآن است که این، مسلمانی واقعی است.[۳]
تمسک به قرآن، فقط تلاوت قرآن نیست؛ قرآن باید در عمل و زندگی و رفتار و منش ما و حرکت عمومی امت اسلام تجسم پیدا کند. انس با قرآن، تلاوت قرآن و حفظ قرآن لازم است؛ اما هدف نهایی، تمسک به قرآن است؛ آن هم در متن زندگی. قرآن را همیشه و هر روز بخوانید ـ ولو کم ـ با توجه به معنا بخوانید و در مفاهیم قرآنی تدبّر و تفکر کنید. به تفاسیر مختصر، در حد وسع ـ به قدری که مجال دارید ـ حتماً نگاه کنید. قرآن انسان را بصیر می‌کند؛ نسبت به معارف الهی، انسان را آگاه می‌کند؛ از اشتباه کردن انسان جلوگیری می‌کند و در بسیاری از موارد، راه را به انسان نشان می‌دهد.[۴]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان شرکت‌کننده در بیست و یکمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در تاریخ ۲۶/۰۶/۱۳۸۳
[۲] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان شرکت‌کننده در بیست و سومین مسابقات بین‌المللی قرآن در تاریخ ۰۴/۰۷/۱۳۸۵
[۳] . بیانات مقام معظم رهبری در جلسه اختتامیه مسابقات قرائت قرآن ۰۵/۱۱/۱۳۷۱
[۴] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با شرکت‌کنندگان یازدهمین دوره‌ی مسابقات قرآنی ۱۶/۰۷/۱۳۸۱
۱.۳.۱.انس مستمر و بلندمدت؛ رسوخ در علم و مشمولیت از هدایت قرآنی
هرچه بیشتر با قرآن انس پیدا کنید، دلبستگی‌تان به آن بیشتر می‌شود. قرآن مثل یک دریای عمیق است. در سطح، انسان چیزهایی را می‌بیند؛ اما اگر کسی اهل غواصی باشد، در عمق چیزهای تازه‌ای مشاهده می‌کند. هر چه به اعماق بیشتر فرو بروید، حقایق بیشتر، چیزهای تازه‌تر و مطالب خیره‌کننده‌تری در آنجا مشاهده می‌کنید؛ و این البته به برکت انس با قرآن حاصل می‌شود. این طور نیست که هر کس یک مقدار در قرآن مطالعه کرد، بگوید من به اعماق آن دست پیدا کردم؛ نه، چیزهایی وجود دارد که متعلق به راسخین در علم است. باید رسوخ در علم پیدا کرد و این به برکت انس طولانی و بلندمدت با قرآن برای انسان پیش می‌آید و هدایت قرآنی شامل حال انسان می‌شود.[۱]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانش‌آموزان استعدادهای درخشان ۲۵/۰۴/۱۳۸۲
۱.۴.۱. هدف عالی انس عمومی
هدفتان، انس عمومی قرآن به معنای صحیح و حقیقی کلمه باشد و ببینید این مهم چگونه حاصل می‌شود؟ اگر فرض کنیم کسانی قرآن را بخوانند اما هیچ انسی با قرآن پیدا نکنند و قرآن خواندنشان صرفاً به عنوان یک کار و شغل باشد، این مقصود شما را چندان برآورده نمی‌کند … آن کاری که در سطح عموم می‌خواهید بکنید، باید این باشد که دل‌ها با قرآن چفت شوند؛ دل‌ها با قرآن بیگانه نباشند … کاری کنید که مفاهیم قرآنی در ذهن‌های مردم سرریز شود … در هر کار قرآنی هدف عالی این باشد.[۱]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با گروه مطلع الفجر سازمان تبلیغات اسلامی در تاریخ ۱۴/۰۹/۱۳۷۳
۱.۴.۲. حاکمیت فضای فرهنگی قرآن در ذهن جامعه
دو سه اشکال در اینجا وجود دارد که اینها را عرض کنیم: یک اشکال این است که ما خیال کنیم تلاوت قرآن و انس با قرآن و رواج قرآن یعنی فقط همین. این، یک اشکال بزرگی است که مبادا ما دچار این بدفهمی و کج‌فهمی بشویم. بنده به این تلاوت‌ها خیلی اعتقاد دارم. قبل‌ها در بعضی از همین جلسات، علّت این اعتقاد را هم عرض کردیم که دیگر تکرار نمی‌خواهم بکنم. و خوانندگان خوبمان و تلاوتگران مسلّط و استاد و وارد را حقیقتاً ارجمند می‌دانم، لیکن همه اینها مقدّمه است؛ مقدمه برای حاکمیت فضای فرهنگی قرآن در ذهن جامعه ما. یعنی شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان، کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معنای حقیقیِ مخاطب قرار گرفتنِ در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبّر کنید و از آن بیاموزید. مرحله بعدش هم عمل است؛ اما من مرحله قبل از عمل را عرض می‌کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبّر در آیات قرآن و کلمات قرآنی.[۱]
[۱] . بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان قرآن در تاریخ ۲۲/۰۶/۱۳۸۶
۱.۴.۳. نشانه حاکمیت فضای فرهنگی قرآن
آن وقتی که کسی در این کشور و این جامعه حرفی زد و مطلب گفت، هر کسی از جوان‌های این مملکت بتواند با آشنایی با قرآن، تشخیص بدهد که این حرف، غلط یا درست است! آن وقت ما با قرآن آشنا هستیم و فرهنگ قرآنی بر زندگی ما حاکم است. هنوز ما آن طور نشده‌ایم! هنوز کسی که به نام قرآن، به نام اسلام و دین حرفی می‌زند خیلی‌ها در شبهه می‌افتند! چرا؟ چون هنوز آن طور که شاید و باید با مفاهیم قرآن آشنا نشده‌ایم و این مفاهیم در جامعه ما گسترش پیدا نکرده است. با همین انس با قرآن، خواهد شد. این، راهش همین است که با قرآن، مأنوس بشویم، قرآن را زیاد بخوانیم و به برکت تلاوت‌های خوب، فرصت تأمل و تدبّر پیدا کنیم. این تأمل و تدبّر و این غوربینی در آیات قرآنی، به تدریج این فضای فرهنگی مطلوب را در جامعه ما به وجود خواهد آورد و تا آن روز، هنوز ما راهی طولانی در پیش داریم.[۱]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با جمعی از قاریان کشور ۲۰/۰۹/۱۳۷۸
۱.۵.۱. آثار فردی
امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: «و ما جلس هذا القرآن احد الّا قام عنه بزیاده أو نقصان: زیاد فی حدی، أو نقصان من عمی»؛ (نهج‌البلاغه، خطبه ۱۷۶) وقتی از کنار قرآن بلند می‌شوید، چیزی بر شما افزوده شده است، و آن هدایت است؛ و چیزی از شما کم شده است، و آن کوری و جهالت است … عزیزان من! قراء قرآن! جوانان پاکدل انقلابی ما! این رابطه را روز به روز با قرآن بیشتر کنید؛ در خانواده‌ها عطر قرآن را در فضا منتشر کنید؛ قرآن را بخوانید و بخوانید؛ در قرآن تدبّر کنید. دشمن نمی‌خواهد مسلمانان آیات قرآن را مثل علم در دست بگیرند؛ چون قرآن تکلیف‌ها را معین کرده است؛ تکلیف مسلمانان را، تکلیف جهاد را، تکلیف زندگی اسلامی و مرگ اسلامی را.[۱]
تمسک به قرآن، فقط تلاوت قرآن نیست؛ قرآن باید در عمل و زندگی و رفتار و منش ما و حرکت عمومی امت اسلام تجسم پیدا کند. انس با قرآن، تلاوت قرآن و حفظ قرآن لازم است؛ اما هدف نهایی، تمسک به قرآن است؛ آن هم در متن زندگی. قرآن را همیشه و هر روز بخوانید ـ ولو کم ـ با توجه به معنا بخوانید و در مفاهیم قرآنی تدبّر و تفکر کنید. به تفاسیر مختصر، در حد وسع ـ به قدری که مجال دارید ـ حتماً نگاه کنید. قرآن انسان را بصیر می‌کند؛ نسبت به معارف الهی، انسان را آگاه می‌کند؛ از اشتباه کردن انسان جلوگیری می‌کند و در بسیاری از موارد، راه را به انسان نشان می‌دهد.[۲]
باید به قرآن نزدیک شد. شما جوان‌های عزیز و همه‌ی جوان‌هایی که این حرف را در سرتاسر کشور می‌شنوید، بدانید در قرآن حکمت هست، نور هست، شفاء هست. عقده‌هایی که بر اثر چالش‌های موجود مادی دنیا در دل و جان انسان به وجود می‌آید، سرانگشت حکمت قرآنی می‌تواند همه‌ی این عقده‌ها را باز کند، این واقعیت است، دل‌ها را باز می‌کند، شرح صدر می‌دهد، امید می‌دهد، نور می‌دهد، عزم راسخ برای حرکت در صراط مستقیم می‌دهد. با قرآن باید مواجه شد و اینها را گرفت.[۳]
یکی از راه‌هایی که عمق در اعتقادات انسان، در مبانی فکری انسان، در روح انسان، در ایمان انسان ایجاد می‌کند، انس با قرآن است. بنابراین در زندگی حتماً تلاوت قرآن با تدبّر را در نظر داشته باشید و نگذارید حذف شود.[۴]
هرچه بیشتر با قرآن انس پیدا کنید، دلبستگی‌تان به آن بیشتر می‌شود. قرآن مثل یک دریای عمیق است. در سطح، انسان چیزهایی را می‌بیند؛ اما اگر کسی اهل غواصی باشد، در عمق چیزهای تازه‌ای مشاهده می‌کند. هر چه به اعماق بیشتر فرو بروید، حقایق بیشتر، چیزهای تازه‌تر و مطالب خیره‌کننده‌تری در آنجا مشاهده می‌کنید؛ و این البته به برکت انس با قرآن حاصل می‌شود. این طور نیست که هر کس یک مقدار در قرآن مطالعه کرد، بگوید من به اعماق آن دست پیدا کردم؛ نه، چیزهایی وجود دارد که متعلق به راسخین در علم است. باید رسوخ در علم پیدا کرد و این به برکت انس طولانی و بلندمدت با قرآن برای انسان پیش می‌آید و هدایت قرآنی شامل حال انسان می‌شود.[۵]
شما بدانید، اگر آدم معرفت قرآنی که من عرض می‌کنم، در شما به وجود بیاید، عمل از آن انفکاک‌ناپذیر است. وقتی شما به چیزی معرفت پیدا کردید، به طور قهری و طبیعی به سمت آن حرکت می‌کنید؛ عمل، انفکاک‌پذیر نیست. اینکه می‌بینید عده‌ای از مردم دچار بی‌عملی، دچار رکود، جمود و پستی‌های اخلاقی و روحی و دچار کارهای خلاف اخلاق و معنویت و خلاف انصاف و عدالت می‌شوند، در درجه‌ی اول ناشی از این است که آن نور معرفت، در دل آنها نیست. ممکن است معلومات داشته باشند، کتاب خوانده باشند و حرف‌های این و آن را یاد گرفته باشند؛ لیکن معرفت، که یک مقوله‌ی دیگر و عنصر دیگری است؛ آن را ندارند. شما به برکت قرآن و تدبّر در قرآن، مقوله‌ی معرفت و مقوله‌ی نورانیت را پیدا می‌کنید.[۶]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در اختتامیه هشتمین دوره‌ی مسابقات بین‌المللی قرآن کریم ۱۷/۱۱/۱۳۷۰
[۲] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با شرکت‌کنندگان یازدهمین دوره‌ی مسابقات قرآنی ۱۶/۰۷/۱۳۸۱
[۳] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با قاریان قرآن کریم ۱۴/۰۷/۱۳۸۴
[۴] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیأت دولت ۱۷/۰۷/۱۳۸۴
[۵] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانش‌آموزان استعدادهای درخشان ۲۵/۰۴/۱۳۸۲
[۶] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانش‌آموزان قرآنی استعدادهای درخشان ۱۳/۰۲/۱۳۷۹
۱.۵.۲. آثار اجتماعی و ملی
انس با قرآن، معرفت عمومی یک کشور را بالا می‌برد. قرآن، همه چیز ماست؛ نور است. این جوانان ما از وقتی که با قرآن مأنوس شدند، وضعیت خیلی فرق کرد. ما در طول هشت سال جنگ، زیر آتش توپ و تفنگ، جوانانی را در جبهه‌ها داشتیم که به مجردی که بر زمین می‌نشستند و اندک فراغتی پیدا می‌کردند، قرآنشان را باز می‌کردند و مشغول تلاوت می‌شدند؛ یا مثلاً اگر در اتوبوس و یا کامیون نشسته بودند و داشتند می‌رفتند، قرآنشان را درمی‌آوردند و بنا می‌کردند به خواندن. این است که ما می‌گوئیم قرآن همه چیز ما بوده است. الان هم به برکت قرآن، کشور رو به پیشرفت است.[۱]
ما می‌خواهیم که ملت ما قرآن را بتوانند درک کنند و از آن استفاده کنند. هدف از همه این مسابقه‌ها، این تشریفات، و وقت‌گذاری‌ها و تشویق‌ها و این زحمت‌هایی که آقایان می‌کشند، این است که ملت ما با قرآن آشنا بشوند. ما از قرآن دوریم. اگر ملتی با معرفت قرآنی آشنا بشود، بسیاری از کارها برای او آسان خواهد شد؛ حرکت برای او آسان خواهد شد. شما به همین مقداری که ملت ما درهای قرآن را به روی خود باز کرد، ملاحظه کنید ـ که این به برکت انقلاب شد ـ ببینید چه تحولی در ملت ما به وجود آمد؛ ببینید چه عظمت و چه عزتی ملت ما پیدا کرد! به همین مقدار اندک حرکتی که ما به سمت قرآن کردیم.
قرآن، این‌گونه است. اگر حرکت به سمت قرآن به شکل کاملی انجام بگیرد، آن‌وقت این ملت همان چیزی خواهد شد که قرآن کریم خبر داده است؛ «لتکونوا شهداء علی النّاس» و «کنتم خیر امّه اخرجت للنّاس».[۲]
عزیزان من، شما بدانید، برای این که ما جامعه‌ای به وجود بیاوریم که هم از لحاظ مادی، علمی و صنعتی دچار عقب‌ماندگی نباشد، پیشرو باشد و بر روی زندگی دنیا اثرگذار باشد و در عین حال از لحاظ معنویت دچار آفت‌های معنوی ـ که امروز غرب دچار آن است ـ نباشد، قرآن و عمل به آن لازم است.[۳]
با توجه به خدا و تقرب به خدا، با توسل به دامان قدس الهى و ذیل عنایت الهى می‌توان خیلى کارهاى دشوار را انجام داد. شماها جوانید. شما با ما فرق دارید؛ این را به شما بگویم. شما خیلى از این جهت جلوتر از ما هستید. دل‌هاى شما پاک، نورانى، بى‌تعلق، بى‌آلایش، مثل یک آئینه‌ى روشن، بلافاصله نور را منعکس می‌کند؛ آلوده نشده‌اید؛ این را قدر بدانید. با خداى متعال رابطه برقرار کنید. با نماز، با نافله، با تلاوت قرآن، با دعا، با صحیفه‌ى سجادیه. این صحیفه‌ى سجادیه پر از معارف دینى است. با این کار بنیه‌ى دینى و انقلابى خودتان را هم محکم می‌کنید. جوان ما اگر بنیه‌ى دینى‌اش مستحکم باشد، خیلى از این کسانى که در همین شهر شیراز شما و در استان فارس و سراسر کشور ـ اینجا هم من خبرهایش را دارم ـ مشغول تلاشند براى منحرف کردن ذهن‌ها به سمت‌هاى گوناگون، وقتى دیدند جوان ما محکم است، می‌کشند کنار. امروز در همین شهر شما و در جاهاى دیگر که حالا نمی‌خواهم زیاد قضیه را باز کنم، شاید خود شماها خیلى خوب می‌دانید؛ از عرفان‌هاى مادى پوچ بى‌محتوا گرفته تا ادیان منسوخ، تا سازمان‌هائى که اسمش دین است، باطنش سازمان سیاسى است، مشغول تلاشند، مشغول کشمکشند براى اینکه از این مجموعه‌ى انبوه نیروى اسلامى هر چه می‌توانند، بکنند؛ کم کنند. جوان ما وقتى بنیه‌ى فکرى و اعتقادى‌اش محکم بود، او هم می‌فهمد که دیگر نباید دنبال جوان ما بیاید. این استحکام بنیه‌ى اعتقادى با همین توجه‌ها، با همین تضرع، توسل به پروردگار، در همین دعاهاى صحیفه سجادیه به دست مى‌آید. این دعاها فقط یارب یارب گفتن نیست، لبریز از معارف اسلامى است که اعتقاد انسان را عمیق می‌کند. تلاوت قرآن هم همین‌طور، خود نماز هم همین‌طور. به هر حال، این توصیه‌ى من است به همه‌ى شما جوانان.[۴]
جوانان عزیز! کشور مال شماست؛ آینده متعلق به شماست. شمائید که بایستى از محصول این انقلاب به طور کامل، ان‌شاءالله در عمرى طولانى و سعادتمند بهره‌مند شوید. هرچه می‌توانید، تلاش کنید؛ هر چه می‌توانید، کار کنید؛ علم بیاموزید؛ حرکت و تلاش دائم را از دست ندهید. و اخلاق و معنویت، توجه به خداى متعال، ذکر، نماز، انس با قرآن را مغتنم بشمارید. اینها شما را کمک خواهد کرد که بتوانید ان‌شاءالله آن جایگاهى را که شایسته‌ى ملت ایران است، به ملت ایران بدهید.[۵]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار عمومی ۰۳/۱۱/۱۳۷۰
[۲] . بیانات مقام معظم رهبری در جلسه اختتامیه مسابقات قرائت قرآن ۰۵/۱۱/۱۳۷۱
[۳] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با دانش‌آموزان قرآنی استعدادهای درخشان ۱۳/۰۲/۱۳۷۹
[۴] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید و دانشجویان دانشگاه‌هاى شیراز ۱۴/۰۲/۱۳۸۷
[۵] . بیانات مقام معظم رهبری در دیدار عمومى مردم لار ۱۹/۰۲/۱۳۸۷
۱.۶.۱. مهجوریت قرآن در میان مسلمین
امروز متأسفانه مسلمان‌ها از قرآن دورند! به کشورهای اسلامی نگاه کنید، ببینید چطور اسلام در کشورهای اسلامی چه کشورهای عربی، چه کشورهای غیر عربی غریب و مهجور است … علت، همین دوری از قرآن است.[۱]
امروز دنیای اسلام متأسفانه خود را محروم کرده است. ما امت اسلامی، خود را از قرآن محروم کرده‌ایم. لذا آیه قرآن را هم می‌خوانند، اما در عین حال می‌بینند که آیه قرآن به امید بستن به غیر خدا، به شرک آوردن به غیر خدا، به پیوستن به جناح غیر خدا و اردوگاه غیر خدا چه نگاه غضب‌آلودی دارد؛ در عین حال دلشان پیش آمریکاست، دلشان پیش مستکبران عالم است، دلشان پیش کمپانی‌های سرمایه‌داری مسلط صهیونیستی و غیرصهیونیستی است. اگر دنیای اسلام حرکت و جهش لازم را به سمت تعالی پیدا نمی‌کند، به خاطر همین گرفتاری‌هاست.[۲]
سال‌ها غفلت مسلمین و مهجور ماندن قرآن سبب شد که دست‌های تحریف بتوانند به نام دین، هر سخن باطلی را در اذهان جای داده و بدیهی‌ترین اصل دین خدا را منکر شوند، و شرک را جامه توحید پوشانده و مضمون آیات قرآن را بی‌دغدغه انکار کنند.[۳]
[۱] . بیانات رهبر فرزانه انقلاب در تاریخ ۰۵/۱۱/۱۳۷۱
[۲] . بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با قاریان قرآن کریم در تاریخ ۱۴/۰۷/۱۳۸۴
[۳] . حدیث ولایت ـ جلد ۱ ـ صفحه ۲۱۹
۱.۶.۲. ریشه مهجوریت قرآن در دوران قبل از انقلاب
ما باید قبول کنیم که ملت ما در نیم قرن پیش از انقلاب ـ که واقعاً مدت کمی نیست ـ روز به روز از قرآن فاصله گرفته و دور شده است. تا قبل از این نیم قرن، مردم ما ـ حتی آنهایی که سواد خواندن و نوشتن نداشتند ـ غالباً می‌توانستند قرآن را از رو بخوانند. به همین جهت مکتب‌خانه‌ها نعمت بزرگی بود. چقدر کسانی از افراد مسن نسل قبل را ما می‌شناختیم که سواد خواندن و نوشتن نداشتند، نمی‌توانستند فارسی بخوانند و با آن که زبانشان فارسی بود، نمی‌توانستند زبان خودشان را به صورت مکتوب بنویسند و بخوانند؛ اما می‌توانستند کتاب خدا را بخوانند و قرآن را بفهمند. آن رژیم فاسد خبیث، یکی از بزرگترین ضربه‌هایی که زد و ضررهایی که وارد کرد، همین بود که قرآن را به تدریج کنار گذاشت؛ تا آنجا که از میان جامعه ما بیرون رفت. لذا در مدارس ما، درس موسیقی می‌دادند؛ اما از آموزش قرآن خبری نبود.[۱]
این دورى ما از قرآن را رژیم کافر ملحد معاند پهلوى به وجود آورد. لذا وقتى‌که من مى‌گویم اگر ما پنجاه میلیون نفر هستیم ـ غیر از چند میلیون بچه‌هاى کوچکِ زیر پنج سال ـ بقیه باید بتوانند قرآن را از رو تلاوت کنند، شما تعجب مى‌کنید؛ در حالى که تعجب ندارد. مگر این‌طورى نبود؟ قبل از دوران رژیم گذشته، تقریباً این‌گونه بود. بى‌سوادها اکثریت قاطع بودند؛ اما غالب آنها قرآن را بلد بودند. شما جوانان ندیده‌اید؛ ولى من و کسانى که در سنین من هستند، به تکرار و تکرار، کسانى را دیده‌ایم که سواد روخوانى نداشتند و حروف فارسى را نمى‌شناختند؛ لیکن مى‌توانستند قرآن را از رو بخوانند.[۲]
[۱] . بیانات مقام معظم رهبری در سالروز بعثت نبی‌اکرم(ص) در تاریخ ۰۴/۱۲/۱۳۶۸
[۲] . بیانات مقام معظم رهبری در پایان مراسم قرائت قاریان قرآن ۱۹/۰۱/۱۳۶۹
